Những Ngày Thơ Ấu là một trong những tác phẩm tự truyện nổi bật của nhà văn Nguyên Hồng – cây bút hiện thực giàu cảm xúc và nhân văn trong văn học Việt Nam hiện đại. Tác phẩm được xuất bản lần đầu vào năm 1938, ghi dấu ấn sâu sắc trong lòng độc giả bởi những trang viết đầy chân thành, xúc động về tuổi thơ bất hạnh nhưng giàu nghị lực và lòng yêu thương của chính tác giả.
Tác phẩm kể lại những năm tháng ấu thơ của Nguyên Hồng trong một gia đình nghèo, thiếu thốn cả vật chất lẫn tình cảm. Bối cảnh là thành phố cảng Hải Phòng và vùng đất Nam Định đầu thế kỷ XX, nơi mà cái nghèo, sự bất công và khắc nghiệt của xã hội đè nặng lên từng phận người. Nhân vật chính – cũng là hình ảnh phản chiếu của chính tác giả – là một cậu bé mồ côi cha từ nhỏ, sống trong vòng tay lạnh lùng, hắt hủi của họ hàng và xã hội.
Ngay từ những trang đầu, người đọc đã cảm nhận được nỗi cô đơn, khát khao được yêu thương của đứa trẻ ấy. Cậu bị mẹ ruồng bỏ, bà nội khinh ghét, người thân thờ ơ, và bạn bè trêu chọc. Tình thương vốn là điều thiêng liêng với một đứa trẻ lại trở thành món quà xa xỉ mà cậu không bao giờ có được. Tuy nhiên, giữa những bóng tối đó, vẫn le lói ánh sáng từ lòng nhân ái. Cậu vẫn nhớ về người mẹ với tình cảm day dứt, nhớ từng hơi ấm trong vòng tay ngắn ngủi, vẫn luôn tìm kiếm niềm an ủi từ những người tử tế hiếm hoi trong cuộc đời.
Văn phong của Nguyên Hồng trong Những Ngày Thơ Ấu mang chất tự sự sâu lắng, kết hợp với giọng văn trữ tình đầy cảm xúc. Ông không tô vẽ, lý tưởng hóa tuổi thơ, mà khắc họa nó với tất cả những đau đớn, hờn tủi và tuyệt vọng – nhưng đồng thời cũng đầy nghị lực sống. Chính sự trung thực đó khiến tác phẩm chạm đến trái tim người đọc, nhất là những ai từng trải qua tuổi thơ thiếu vắng tình yêu thương.
Không chỉ là một câu chuyện cá nhân, Những Ngày Thơ Ấu còn là bản cáo trạng nhẹ nhàng nhưng sâu cay về một xã hội phong kiến bất công, nơi người yếu thế – đặc biệt là trẻ em – không có tiếng nói và dễ dàng bị tổn thương. Tác phẩm cho thấy, ngay cả trong sự khốn cùng, con người vẫn có thể nuôi dưỡng những khát vọng tốt đẹp, những tình cảm chân thật, và vượt lên nghịch cảnh bằng nội lực tinh thần.
Những Ngày Thơ Ấu không chỉ là một tự truyện về tuổi thơ của nhà văn Nguyên Hồng, mà còn là tiếng nói sâu sắc về nhân phẩm, tình thương và sức mạnh của lòng kiên cường. Qua những trang viết mộc mạc nhưng giàu cảm xúc, người đọc nhận ra rằng tuổi thơ – dù khốn khó – vẫn là nơi khởi đầu của niềm tin, của nghị lực sống và của khát vọng làm người. Đây là tác phẩm xứng đáng có mặt trong tủ sách của bất kỳ ai yêu quý văn chương chân thực và giàu tính nhân văn.
