Quốc Phòng Trung Quốc, do nhiều tác giả biên soạn, là một trong những tập đặc sắc thuộc bộ Nhân Văn Trung Quốc, bộ sách nổi tiếng chuyên khảo về những khía cạnh quan trọng của văn hóa, lịch sử, xã hội và tư tưởng Trung Hoa. Khác với cách nhìn từ bên ngoài, cuốn sách này trình bày một bức tranh toàn diện và có chiều sâu về quá trình hình thành, phát triển, cũng như tư tưởng chiến lược quốc phòng của Trung Quốc qua hàng ngàn năm – từ thời cổ đại cho đến thời hiện đại.
🇻🇳 Hoàng Sa, Trường Sa là của Việt Nam!
Ngay từ phần mở đầu, các tác giả khẳng định rằng quốc phòng không chỉ là vấn đề quân sự thuần túy, mà còn là biểu hiện của tinh thần tự cường, của ý thức quốc gia được hun đúc qua lịch sử. Từ những triều đại đầu tiên như Hạ, Thương, Chu, cho đến Tần – Hán, Trung Quốc đã luôn coi việc bảo vệ biên cương là nền tảng của sự ổn định chính trị và thịnh trị xã hội. Chính trong bối cảnh đó, tư tưởng “dĩ nông vi bản, dĩ binh vi dụng” ra đời, gắn liền nông nghiệp với quân sự – hai trụ cột giúp quốc gia tồn tại và phát triển.
Phần đầu của cuốn sách giới thiệu tiến trình xây dựng quốc phòng thời cổ đại, với những công trình phòng thủ vĩ đại như Vạn Lý Trường Thành, hay hệ thống quân điền giúp duy trì lực lượng binh sĩ đông đảo mà không gây kiệt quệ kinh tế. Các tác giả cũng làm rõ triết lý quân sự cổ điển, đặc biệt là ảnh hưởng sâu sắc của Tôn Tử binh pháp – nơi chiến lược và trí tuệ được đặt lên trên sức mạnh vũ lực. Tư tưởng “bất chiến nhi khuất nhân chi binh” (thắng mà không cần đánh) được xem là đỉnh cao của nghệ thuật quốc phòng, thể hiện sự dung hợp giữa triết học và chiến thuật.
Sang thời trung đại, Trung Quốc phải đối mặt với nhiều mối đe dọa từ phương Bắc và phương Tây, dẫn đến sự thay đổi lớn trong tổ chức quân đội và kỹ thuật phòng thủ. Từ nhà Đường đến nhà Minh, quốc phòng không chỉ mang tính nội địa mà còn gắn liền với hoạt động giao thương và ngoại giao. Các tác giả dành nhiều chương để phân tích mô hình quân đội chuyên nghiệp, sự phát triển của vũ khí, thành lũy, cùng mối quan hệ giữa triều đình trung ương và lực lượng địa phương.
Một phần quan trọng của Quốc Phòng Trung Quốc là sự chuyển mình trong thời cận – hiện đại. Sau Chiến tranh Nha Phiến, thất bại của nhà Thanh trước phương Tây đã trở thành cú sốc lớn, buộc Trung Quốc phải cải tổ tư duy quốc phòng. Từ phong trào Dương Vụ (thế kỷ XIX) đến cách mạng Tân Hợi, rồi sự ra đời của nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, quốc phòng không còn chỉ là phòng thủ biên giới, mà trở thành chiến lược bảo vệ chủ quyền, phát triển công nghệ, và khẳng định vị thế quốc tế.
Phần giữa cuốn sách bàn sâu về cấu trúc quốc phòng hiện đại – từ quân đội nhân dân, công nghiệp quốc phòng, cho đến chính sách hạt nhân và không gian. Dưới ngòi bút khách quan, các tác giả mô tả quá trình hiện đại hóa quân sự song song với định hướng “phòng thủ chủ động” – chiến lược lấy ổn định làm trọng, nhưng luôn sẵn sàng ứng phó với biến động khu vực. Điểm đáng chú ý là cuốn sách không tô vẽ sức mạnh, mà cố gắng lý giải từ gốc rễ: rằng mọi quốc gia, trong quá trình phát triển, đều phải tìm sự cân bằng giữa hòa bình và an ninh, giữa sức mạnh cứng và sức mạnh mềm.
Bên cạnh khía cạnh quân sự, Quốc Phòng Trung Quốc còn đi sâu vào yếu tố văn hóa – xã hội, nhấn mạnh mối liên hệ giữa lòng yêu nước, tinh thần kỷ luật, và ý thức cộng đồng. Nhiều chương bàn về giáo dục quốc phòng, vai trò của công dân trong việc bảo vệ Tổ quốc, cũng như mối quan hệ giữa quốc phòng và kinh tế – hai lĩnh vực ngày càng hòa quyện trong thế giới hiện đại.
Kết thúc tác phẩm, các tác giả khẳng định quốc phòng Trung Quốc là sản phẩm của truyền thống lâu đời, kết hợp giữa trí tuệ cổ điển và công nghệ hiện đại. Dù thế giới thay đổi, tinh thần “tự cường, tự lập, tự vệ” vẫn là cốt lõi giúp quốc gia duy trì sự độc lập và ổn định.
Quốc Phòng Trung Quốc không chỉ là tài liệu nghiên cứu có giá trị cho những ai quan tâm đến lịch sử quân sự, mà còn là một góc nhìn văn hóa – chính trị giúp hiểu sâu hơn cách Trung Quốc nhìn nhận bản thân và thế giới. Đây là cuốn sách dung hòa giữa sử liệu và tư tưởng, giữa quá khứ và hiện tại, phản ánh tinh thần “dĩ trí vi binh” – dùng trí tuệ để bảo vệ hòa bình, thay vì để kích động chiến tranh.
