Từ Biệt Berlin của Christopher Isherwood là một trong những tác phẩm kinh điển phản ánh bức tranh xã hội Đức những năm cuối cùng trước khi chủ nghĩa Quốc xã trỗi dậy. Được viết với giọng văn sắc lạnh mà thấm đẫm nhân tính, cuốn sách vừa là hồi ký, vừa là nhật ký quan sát, vừa là một bản khúc chia ly – giữa con người và lý tưởng, giữa quá khứ và hiện thực, giữa tự do và sự sụp đổ đang đến gần.
Isherwood – khi đó là một nhà văn trẻ người Anh sống tại Berlin vào đầu thập niên 1930 – đã dùng con mắt tỉnh táo và trái tim nhạy cảm để ghi lại những gì ông chứng kiến. Từ Biệt Berlin không kể theo lối tuyến tính, mà là tập hợp nhiều mảnh ghép: những câu chuyện nhỏ, những chân dung con người, những mảnh đời trôi nổi giữa thành phố đang mất dần linh hồn. Ở trung tâm của tất cả là không khí bất an của một thời đại – khi Berlin vẫn còn say sưa trong ánh đèn hộp đêm, nhưng bên ngoài, tiếng giày của phát xít đang vang lên từng bước.
Nhân vật chính, mang bóng dáng chính tác giả, sống trong một căn phòng thuê nhỏ, dạy tiếng Anh để kiếm sống, và hòa mình vào cuộc sống về đêm của thành phố. Anh gặp gỡ những con người kỳ lạ: nghệ sĩ, gái điếm, quý tộc sa sút, những kẻ mộng mơ và tuyệt vọng – tất cả đều đang cố gắng tận hưởng khoảnh khắc tự do cuối cùng trước khi cơn bão lịch sử cuốn đi. Dưới ngòi bút của Isherwood, họ hiện lên vừa bi thương vừa sống động, như những kẻ biết mình đang chìm nhưng vẫn cố hát nốt bài ca cuối cùng.
Điều khiến Từ Biệt Berlin trở nên đặc biệt không nằm ở cốt truyện, mà ở sức mạnh của quan sát. Isherwood miêu tả con người bằng sự điềm tĩnh hiếm có, không phán xét, không tô hồng. Ông chỉ ghi lại, một cách trung thực đến tàn nhẫn, sự tan rã của một nền văn hóa và sự biến dạng của đạo đức khi xã hội bị đẩy đến bờ vực. Bằng giọng văn giản dị mà sâu sắc, ông khiến người đọc cảm nhận được sự nghẹt thở của một thời kỳ – nơi cái đẹp, cái xấu, sự phóng túng và tàn nhẫn cùng tồn tại.
Tác phẩm cũng là một lời chia tay – không chỉ với thành phố Berlin, mà còn với một thế giới tự do sắp bị chôn vùi dưới bóng tối của chiến tranh. Cái “từ biệt” trong nhan đề không chỉ là hành động rời đi về mặt địa lý, mà là sự ly biệt trong tâm hồn, khi nhân vật nhận ra mình không thể cứu vãn điều gì, chỉ có thể chứng kiến.
Từ Biệt Berlin là cuốn sách dành cho những ai muốn hiểu sâu hơn về tâm trạng của châu Âu trước Thế chiến II – nơi ánh sáng và bóng tối giao nhau trong từng trang viết. Christopher Isherwood đã để lại một di sản văn học không chỉ có giá trị lịch sử, mà còn mang tính nhân bản sâu sắc: lời nhắc rằng, đôi khi, điều bi thương nhất không phải là sự sụp đổ của một thành phố, mà là sự im lặng của con người trước cái ác đang đến gần.
