21 Bài Học Cho Thế Kỷ 21 của Yuval Noah Harari là một tác phẩm đầy sắc sảo, thách thức và tư duy mở rộng, giúp người đọc đối diện với những vấn đề cấp thiết nhất của thời đại chúng ta. Sau thành công của Sapiens (giải phẫu quá khứ loài người) và Homo Deus (hình dung tương lai), Harari quay về hiện tại – nơi nhân loại đang xoay vần trong hỗn loạn, lo âu và thay đổi chóng mặt – để đưa ra những phân tích thấu đáo về thế giới mà ta đang sống.
Cuốn sách được chia thành 5 phần, tương ứng với 5 chủ đề lớn: thách thức công nghệ, khủng hoảng chính trị, niềm tin và tôn giáo, ý nghĩa cuộc sống và khả năng nhận thức của con người. Mỗi chương là một bài học – không đưa ra công thức, mà là lời mời suy nghĩ. Harari không đóng vai trò như một giáo sư giảng dạy, mà là một người dẫn đường, đặt câu hỏi thay vì khẳng định, và để người đọc tự khám phá lập trường của mình.
Trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học và tự động hóa đang làm thay đổi cấu trúc lao động và xã hội, Harari cảnh báo rằng “một tầng lớp vô dụng” có thể hình thành – những người bị thay thế bởi máy móc mà không còn chỗ đứng trong nền kinh tế. Nhưng thay vì gieo rắc bi quan, ông kêu gọi sự chuẩn bị: phát triển khả năng học hỏi suốt đời, rèn luyện tinh thần linh hoạt và tái định nghĩa giá trị bản thân ngoài các tiêu chuẩn truyền thống.
Một điểm đặc sắc của cuốn sách là Harari không né tránh các chủ đề nhạy cảm như chủ nghĩa dân tộc, tôn giáo, tin giả và chủ nghĩa khủng bố. Ông phân tích cách các hệ tư tưởng cổ xưa như chủ nghĩa tự do hay cộng sản không còn đủ sức lý giải thế giới hậu sự thật – nơi cảm xúc, dữ liệu và thuật toán chi phối niềm tin của con người. Trong khi đó, sự hoài nghi và hỗn loạn về thông tin lại khiến chúng ta dễ bị thao túng hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên, 21 Bài Học Cho Thế Kỷ 21 không chỉ là một cuốn sách về khủng hoảng. Nó cũng là lời nhắc nhở sâu sắc về nhân tính, sự đồng cảm, giáo dục và chánh niệm. Harari đặc biệt nhấn mạnh vai trò của việc hiểu bản thân trong thời đại mà các thế lực bên ngoài – từ mạng xã hội đến các công ty công nghệ – ngày càng hiểu ta hơn chính ta. Ông khuyến khích độc giả không chỉ tìm hiểu thế giới mà còn nhìn lại bên trong, để tìm ra điều gì là thực sự quan trọng.
Bằng văn phong rõ ràng, sắc bén và đôi khi đầy châm biếm, Harari tạo nên một bản đồ tư duy phong phú về thế kỷ 21. Cuốn sách không đưa ra câu trả lời đơn giản, nhưng khơi mở vô số hướng suy nghĩ – về cách ta làm việc, tin tưởng, yêu thương, sống và lựa chọn.
21 Bài Học Cho Thế Kỷ 21 là một lời mời thẳng thắn và đầy tính triết lý: hãy tỉnh táo, chủ động và nhân bản giữa thời đại hỗn độn đang định hình tương lai của chính chúng ta.
