30 Tháng 4 – Chuyện Những Người Tháo Chạy của Kim Lĩnh là một tác phẩm phi hư cấu đặc biệt, ghi lại những mảnh đời, ký ức và cảm xúc xoay quanh sự kiện lịch sử mang tính bước ngoặt: ngày 30 tháng 4 năm 1975 – thời khắc đánh dấu sự kết thúc của chiến tranh Việt Nam và sự khởi đầu của một chương mới trong lịch sử đất nước. Thay vì tập trung vào những diễn biến quân sự hay chính trị, Kim Lĩnh chọn lối tiếp cận nhân văn hơn: kể lại câu chuyện của những con người đã rời bỏ quê hương trong giây phút hỗn loạn và tuyệt vọng – những “người tháo chạy”.
Cuốn sách không mang màu sắc phán xét hay tô vẽ lịch sử. Nó là tập hợp của những câu chuyện cá nhân – mỗi nhân vật là một số phận, một góc nhìn, một nỗi đau riêng – nhưng tất cả đều bị cuốn vào dòng chảy lịch sử khắc nghiệt. Tác giả thu thập lời kể từ những người từng là sĩ quan quân đội Việt Nam Cộng Hòa, viên chức chính quyền, thường dân, phụ nữ, trẻ em… – tất cả đều chia sẻ một điểm chung: rời bỏ miền Nam trong những ngày cuối cùng, mang theo nỗi hoang mang, sợ hãi và hy vọng mong manh vào một tương lai nơi xứ người.
Kim Lĩnh không kể lại sự kiện 30 tháng 4 như một bản tường thuật, mà đặt trọng tâm vào cảm xúc và suy nghĩ của những người trong cuộc. Từng dòng hồi ức trong sách đều chân thực, đau đớn nhưng cũng rất đỗi bình dị: cảnh chen chúc lên tàu, leo lên máy bay, những cái ôm chia ly, ánh mắt thất thần, tiếng khóc của trẻ nhỏ, và cả sự im lặng nghẹn ngào của những người lớn khi buộc phải bỏ lại phía sau không chỉ tài sản, mà cả gốc rễ, ký ức và bản sắc của mình.
Điểm đặc biệt của 30 Tháng 4 – Chuyện Những Người Tháo Chạy là ở chỗ tác giả không khắc họa các nhân vật như “nạn nhân” hay “anh hùng”, mà như những con người bình thường, đứng giữa một giai đoạn phi thường của lịch sử. Họ hoảng loạn, hoài nghi, đấu tranh nội tâm, và sau tất cả là đối diện với một hiện thực không dễ dàng nơi đất khách. Có người thích nghi được, có người mang vết thương tâm lý suốt đời, có người lặng lẽ quay về, cũng có người chưa từng có cơ hội trở lại.
Bằng văn phong giản dị nhưng đầy ám ảnh, cuốn sách không chỉ là một tài liệu lịch sử sống động, mà còn là tác phẩm phản ánh chiều sâu của thân phận con người trong chiến tranh. Nó khiến người đọc trăn trở: điều gì khiến con người ta rời bỏ quê hương trong tuyệt vọng? Lịch sử được ghi lại bởi ai, và qua lăng kính nào? Và liệu chúng ta đã thật sự hiểu hết những mất mát không tiếng súng sau một cuộc chiến?
30 Tháng 4 – Chuyện Những Người Tháo Chạy là một cuốn sách cần thiết cho bất kỳ ai quan tâm đến lịch sử Việt Nam hiện đại, không chỉ để hiểu quá khứ, mà còn để nhìn lại con người – trong sự yếu đuối, can đảm, và khát vọng sống còn mãnh liệt. Đây là một lời nhắc về cái giá của chiến tranh, và cũng là một cách để giữ gìn ký ức – không phải để oán hận, mà để cảm thông và hòa giải.
