Tại Sao Mác Đúng? (Why Marx Was Right?) của Terry Eagleton là một tác phẩm sắc bén, giàu tính phản biện, nhằm giải thích vì sao những luận điểm cốt lõi của Karl Marx vẫn giữ được giá trị trong thời đại hiện nay, bất chấp nhiều diễn giải sai lệch, tranh cãi và định kiến kéo dài suốt hơn một thế kỷ. Thay vì tôn vinh Marx theo kiểu giáo điều hay dựa vào các mô hình chính trị từng thất bại, Eagleton trở lại với những tư tưởng nguyên bản, phân tích chúng bằng giọng văn hóm hỉnh, sâu sắc và đôi khi châm biếm, giúp người đọc thấy được tinh thần khoa học và tính nhân văn mà Marx theo đuổi.
Tác phẩm được xây dựng dựa trên việc phản bác mười định kiến phổ biến nhất về Marx và chủ nghĩa Marx. Mỗi định kiến được Eagleton mổ xẻ bằng lập luận chặt chẽ, dẫn chứng lịch sử và cả sự phê bình sắc sảo. Tác giả cho rằng nhiều người từ trước đến nay không thực sự đọc Marx, hoặc chỉ biết Marx qua những mô hình chính trị cứng nhắc, dẫn đến việc gán cho ông những quan điểm mà ông chưa từng nói. Chính cách tiếp cận này giúp cuốn sách trở nên gần gũi, vì Eagleton không áp đặt ý thức hệ mà chỉ đề nghị người đọc xem xét Marx một cách công bằng, dựa trên hoàn cảnh lịch sử và tính chính xác của lập luận.
Một trong những điểm trọng tâm mà Tại Sao Mác Đúng? nhấn mạnh là khả năng phân tích của Marx về chủ nghĩa tư bản. Theo Eagleton, Marx không chỉ phê phán hệ thống kinh tế này mà còn chỉ ra cơ chế vận hành của nó: sự tích lũy, cạnh tranh, phân hóa giai cấp, chu kỳ khủng hoảng và cách mọi thứ đều gắn với động lực lợi nhuận. Những quan sát ấy, dù được viết từ thế kỷ XIX, vẫn phù hợp với thế giới hiện đại: bất bình đẳng gia tăng, khủng hoảng tài chính, sự tha hóa trong lao động và những tác động khắc nghiệt lên đời sống xã hội. Eagleton cho rằng việc Marx phân tích cấu trúc kinh tế không phải nhằm phá bỏ tất cả, mà để hiểu rõ nguyên nhân khiến xã hội vận hành theo các quy luật nhất định.
Bên cạnh kinh tế, tác phẩm còn khai thác các tư tưởng nhân văn của Marx, đặc biệt là niềm tin vào khả năng phát triển toàn diện của con người. Marx không chỉ quan tâm đến sản xuất và cải tổ xã hội, mà còn tin rằng con người chỉ thật sự tự do khi họ được sống trong một môi trường không còn bị ràng buộc bởi sự bóc lột, nghèo đói hay phân chia giai cấp. Eagleton nhấn mạnh yếu tố này để bác bỏ quan điểm Marx là người cứng nhắc, duy vật thuần túy, vốn là hiểu lầm phổ biến trong nhiều thập kỷ.
Cuốn sách cũng đề cập đến những giới hạn của Marx, như việc ông không thể dự đoán toàn bộ diễn biến kinh tế – xã hội của thế kỷ XXI. Eagleton nhìn nhận những thiếu sót ấy một cách khách quan, nhưng đồng thời chỉ ra rằng giá trị của Marx nằm ở khả năng phân tích bản chất của hệ thống, chứ không phải đưa ra dự báo hoàn hảo cho mọi thời đại.
Nhờ sự kết hợp giữa học thuật và khả năng diễn đạt linh hoạt, Tại Sao Mác Đúng? mang đến cho người đọc một góc nhìn sáng rõ hơn về Marx: một nhà tư tưởng phức tạp, thực tế, và quan trọng hơn hết là luôn đặt con người vào vị trí trung tâm của mọi phân tích xã hội. Đây là cuốn sách phù hợp cho những ai muốn hiểu Marx mà không bị chi phối bởi định kiến hay khẩu hiệu, cũng như muốn nhìn lại thế giới hiện đại qua lăng kính của một trong những tư tưởng gia có ảnh hưởng sâu rộng nhất lịch sử.
