Bên Thắng Cuộc của Huy Đức là một trong những tác phẩm chính luận – ký sự đặc biệt gây tiếng vang trong văn học đương đại Việt Nam. Cuốn sách không đơn thuần là một bản ghi chép lịch sử, mà là một hành trình khám phá, phân tích và phản tỉnh sâu sắc về những biến động chính trị – xã hội tại Việt Nam sau năm 1975, thời điểm đánh dấu sự kết thúc chiến tranh nhưng lại mở ra một thời kỳ đầy thử thách trong xây dựng đất nước. Với văn phong sắc sảo, dũng cảm và khách quan, Huy Đức đưa người đọc đến gần hơn với những sự thật từng bị khuất lấp hoặc hiểu lầm.
Tác phẩm được chia thành hai phần: Quyền Bính và Quyền Lực. Trong Quyền Bính, tác giả tái hiện bức tranh hậu chiến thông qua số phận của những người Cộng sản miền Bắc khi tiếp quản miền Nam, sự hình thành của thể chế chính trị mới, cũng như những bi kịch, sự lạc hậu và những hạn chế trong tầm nhìn của nhà nước thời kỳ đầu thống nhất. Những cuộc cải tạo tư sản, cải cách ruộng đất, chiến dịch đánh tư tưởng phản động… được nhắc đến với cái nhìn vừa hiện thực vừa đầy nhân văn, không né tránh nhưng cũng không cực đoan.
Phần Quyền Lực tiếp nối bằng việc đi sâu vào cấu trúc vận hành của quyền lực chính trị trong hệ thống lãnh đạo Việt Nam thời hậu chiến. Từ quá trình xây dựng bộ máy lãnh đạo, vai trò của các cá nhân như Lê Duẩn, Trường Chinh, Võ Văn Kiệt, đến các sự kiện quan trọng như đổi mới kinh tế, cải cách hành chính, và đặc biệt là quá trình chuyển giao thế hệ trong đảng – tất cả được trình bày chặt chẽ, có dẫn chứng từ nhiều nguồn tin cậy. Tác giả khéo léo lồng ghép những câu chuyện cá nhân vào bối cảnh lịch sử lớn, từ đó tạo ra một tác phẩm mang tính phản ánh đa chiều, không tô hồng, không phủ định, mà khơi gợi đối thoại.
Một điểm đặc biệt trong Bên Thắng Cuộc chính là cách Huy Đức tiếp cận lịch sử không chỉ qua tư liệu, mà còn qua ký ức cá nhân, lời kể của nhân chứng, và trải nghiệm thực tế trong quá trình làm báo, điều tra và quan sát xã hội. Nhờ vậy, tác phẩm không chỉ mang tính tài liệu mà còn rất sống động, thuyết phục. Dù là một chủ đề nhạy cảm, cuốn sách vẫn giữ được sự tỉnh táo, thẳng thắn và công bằng – điều hiếm có trong các tác phẩm viết về lịch sử hiện đại Việt Nam.
Bên Thắng Cuộc không nhằm chỉ trích, ca ngợi hay kết luận, mà như một lời mời gọi suy ngẫm về quá khứ để hướng đến tương lai. Đây là một nỗ lực trung thực trong việc đi tìm sự thật – thứ có thể bị che khuất, nhưng không bao giờ biến mất. Với tác phẩm này, Huy Đức đã góp phần mở rộng không gian đối thoại về lịch sử, giúp độc giả trong và ngoài nước hiểu sâu sắc hơn về những gì đã làm nên hình hài đất nước Việt Nam hôm nay.
