Chùm Nho Phẫn Nộ của John Steinbeck là một kiệt tác văn học Mỹ ra đời năm 1939, từng đoạt giải Pulitzer và góp phần đưa Steinbeck đến giải Nobel Văn học năm 1962. Tác phẩm không chỉ là câu chuyện về cuộc di cư lớn trong lịch sử nước Mỹ, mà còn là bản anh hùng ca bi tráng của tầng lớp lao động nghèo – những con người nhỏ bé nhưng kiên cường trong cuộc đấu tranh sinh tồn giữa cơn bão kinh tế và sự tàn nhẫn của xã hội tư bản.
Bối cảnh của Chùm Nho Phẫn Nộ là thời kỳ Đại khủng hoảng thập niên 1930, khi những cơn bão bụi và nạn đói hoành hành dữ dội tại các bang miền Trung Tây nước Mỹ. Gia đình Joad – nhân vật trung tâm của tiểu thuyết – buộc phải rời bỏ nông trại khô cằn ở Oklahoma để lên đường đi về phía Tây, nơi California được vẽ ra như một miền đất hứa đầy trái ngọt, việc làm và hy vọng. Nhưng hành trình của họ lại là một chuỗi những mất mát, tuyệt vọng và sự giằng xé nội tâm khi vấp phải những định kiến, bóc lột và tàn nhẫn từ chính những đồng loại.
Steinbeck đã khắc họa các nhân vật với chiều sâu tâm lý mạnh mẽ: từ cụ già đau đáu tiếc nuối mảnh đất tổ tiên, đến người mẹ Joad đầy nghị lực luôn giữ vững niềm tin trong cơn giông tố cuộc đời. Hình ảnh Tom Joad – người con trai trở về sau tù tội – nổi bật như biểu tượng của tinh thần phản kháng, của con người dần thức tỉnh trước bất công và sẵn sàng đấu tranh không chỉ cho gia đình mình mà cho cả cộng đồng. Cuối cùng, từ một kẻ sống chỉ để tồn tại, Tom trở thành một phần của phong trào vì công lý xã hội.
Điểm đặc biệt trong Chùm Nho Phẫn Nộ chính là cấu trúc chương xen kẽ: các chương kể chuyện gia đình Joad được đan xen cùng những chương miêu tả tình trạng chung của xã hội, như một bản hợp xướng đầy phẫn nộ nhưng cũng thấm đẫm nhân văn. Giọng văn của Steinbeck kết hợp giữa sự hiện thực khắc nghiệt và chất thơ mộc mạc, tạo nên những hình ảnh ám ảnh về nỗi khổ, về niềm hy vọng mong manh như ánh nắng xuyên qua đám mây bụi.
Tác phẩm không chỉ dừng lại ở một thời kỳ cụ thể trong lịch sử, mà còn là lời tố cáo sâu sắc mọi hình thức bóc lột và sự vô cảm của con người. Đồng thời, nó cũng là lời ngợi ca phẩm giá con người – thứ không bao giờ bị đánh gục bởi đói nghèo hay sự đàn áp. Chùm Nho Phẫn Nộ đã làm rung chuyển lương tri người đọc và cho đến hôm nay, nó vẫn là một bản cáo trạng hùng hồn về bất công và là khúc tráng ca bất diệt về lòng nhân ái, sự kiên cường và đoàn kết của những người ở tận cùng xã hội.
