Lai Lịch của Patrick Modiano là một tiểu thuyết ngắn mang đậm phong cách đặc trưng của nhà văn từng đoạt Nobel Văn học: mơ hồ, ám ảnh và xoay quanh hành trình truy tìm ký ức. Không kể một câu chuyện theo nghĩa truyền thống, tác phẩm giống như một cuộc lần theo dấu vết mong manh của quá khứ, nơi bản sắc con người được cấu thành từ những khoảng trống nhiều hơn là từ những sự thật rõ ràng.
Nhân vật trung tâm của Lai Lịch là một người đàn ông mang tên Jean, sống giữa Paris nhưng luôn ở trong trạng thái lạc lõng. Anh bắt đầu cuộc tìm kiếm lai lịch của chính mình thông qua những manh mối rời rạc: tên gọi, địa chỉ cũ, những người từng quen biết, các giấy tờ không trọn vẹn. Mỗi chi tiết mở ra lại không dẫn đến câu trả lời dứt khoát, mà chỉ làm sâu thêm cảm giác mơ hồ về nguồn gốc và sự tồn tại của anh.
Bối cảnh Paris trong Lai Lịch không mang vẻ hoa lệ quen thuộc, mà hiện lên như một thành phố của bóng tối và ký ức bị xóa nhòa. Những con phố, quán cà phê, căn hộ tạm bợ xuất hiện rồi biến mất, giống như chính các mối quan hệ trong đời nhân vật. Thời gian trong truyện không tuyến tính, mà trôi dạt giữa hiện tại và quá khứ, khiến ranh giới giữa cái đã xảy ra và cái chỉ được tưởng tượng trở nên không rõ ràng.
Chủ đề trung tâm của tác phẩm là câu hỏi về bản sắc. Patrick Modiano không xem lai lịch là một chuỗi sự kiện có thể xác minh, mà là một trạng thái tinh thần. Con người trong Lai Lịch tồn tại giữa những cái tên giả, những vai trò tạm thời và những ký ức không chắc chắn. Việc không biết rõ mình là ai không được xem như bi kịch dữ dội, mà như một cảm giác dai dẳng, âm thầm, gắn liền với đời sống đô thị hiện đại.
Văn phong của Modiano tiết chế đến tối đa. Câu văn ngắn, nhịp chậm, nhiều khoảng lặng. Ông hiếm khi giải thích, không phân tích tâm lý trực tiếp, mà để người đọc tự cảm nhận qua những chi tiết nhỏ và sự lặp lại có chủ ý. Chính sự giản lược này tạo nên không khí mộng du đặc trưng, nơi mọi thứ dường như vừa hiện hữu vừa có thể tan biến bất cứ lúc nào.
Ẩn dưới câu chuyện cá nhân là bóng dáng lịch sử nước Pháp thời hậu chiến, với những mất mát, che giấu và im lặng kéo dài. Tuy không trực tiếp nhắc đến các biến cố lớn, Lai Lịch vẫn mang cảm giác của một xã hội từng trải qua đổ vỡ, nơi ký ức bị đứt đoạn và con người buộc phải sống cùng sự thiếu vắng ấy. Việc truy tìm lai lịch vì thế không chỉ là hành trình cá nhân, mà còn là nỗ lực chống lại sự lãng quên.
Lai Lịch là một cuốn sách mỏng, đọc nhanh về mặt dung lượng, nhưng để lại dư âm sâu. Tác phẩm phù hợp với những người đọc yêu thích văn chương trầm lắng, giàu không khí và đặt câu hỏi về ký ức, bản sắc hơn là kể một câu chuyện rõ ràng. Trong thế giới của Patrick Modiano, việc không tìm thấy câu trả lời cuối cùng không phải thất bại, mà chính là bản chất của hành trình đi tìm chính mình.
