Lịch Sử Dân Tộc Mỹ (tựa gốc: A People’s History of the United States) của Howard Zinn là một tác phẩm kinh điển, gây tiếng vang mạnh mẽ ngay từ khi ra mắt bởi cách tiếp cận mới mẻ, táo bạo và đầy tính phản biện về lịch sử nước Mỹ. Cuốn sách không đi theo lối mòn truyền thống ca ngợi các vĩ nhân, mà thay vào đó, Zinn chọn kể lại lịch sử từ góc nhìn của những người thường dân – nô lệ, công nhân, phụ nữ, người da đỏ, người nhập cư – những con người bị lãng quên hoặc cố tình phớt lờ trong các phiên bản chính thống.
Howard Zinn, bản thân là một nhà sử học, nhà hoạt động xã hội, từng tham gia Thế chiến thứ hai và phong trào dân quyền tại Mỹ, mang vào tác phẩm một cái nhìn sâu sắc, sắc bén nhưng đầy nhân văn. Ông không ngần ngại chỉ trích các chính sách thực dân, chiến tranh, bất bình đẳng và các cấu trúc quyền lực đã tạo nên sự áp bức kéo dài hàng thế kỷ trong lòng nước Mỹ – từ sự diệt chủng của người da đỏ bản địa, chế độ nô lệ, tới chiến tranh Việt Nam và các cuộc khủng hoảng hiện đại.
Điểm đặc biệt của Lịch Sử Dân Tộc Mỹ là cách mà Zinn dùng lịch sử như một công cụ để thức tỉnh nhận thức và khơi dậy tinh thần đấu tranh. Ông không viết để ca ngợi, mà để chất vấn: Ai là người được lợi từ các quyết định lịch sử? Ai phải trả giá? Qua từng chương, người đọc sẽ thấy được những phong trào phản kháng, đấu tranh của tầng lớp bị áp bức – từ công nhân đình công, phụ nữ đòi quyền bầu cử, đến phong trào phản chiến và nhân quyền hiện đại.
Không chỉ là một tác phẩm lịch sử, cuốn sách còn là một tuyên ngôn về công lý và sự thật. Zinn không cho rằng lịch sử là bất biến hay trung lập; ông tin rằng mọi lựa chọn trong cách kể đều phản ánh quan điểm chính trị và đạo đức. Vì vậy, Lịch Sử Dân Tộc Mỹ không nhằm thay thế các sách giáo khoa chính thống, mà nhằm bổ sung một lát cắt chân thực và cần thiết để hiểu sâu hơn về nước Mỹ và những gì làm nên bản sắc của nó.
Tác phẩm đã được sử dụng rộng rãi trong các trường đại học, truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ sinh viên, nhà hoạt động và độc giả toàn cầu. Đối với người Việt Nam, cuốn sách mang lại cái nhìn sâu sắc hơn về một nước Mỹ không chỉ là cường quốc kinh tế, quân sự, mà còn là quốc gia với những xung đột nội tại phức tạp, nơi mà tự do và dân chủ luôn là kết quả của những cuộc tranh đấu không ngừng nghỉ.
Lịch Sử Dân Tộc Mỹ là cuốn sách không dễ đọc, nhưng vô cùng cần thiết – dành cho những ai muốn hiểu rõ hơn về lịch sử dưới ánh sáng của sự thật, công lý và lòng trắc ẩn.
