Việt sử toàn thư của Phạm Văn Sơn là một công trình biên khảo lịch sử đồ sộ, đồ án tâm huyết cả đời của một học giả uyên bác, góp phần quan trọng trong việc hệ thống hóa, tái hiện và diễn giải lại tiến trình lịch sử dân tộc Việt Nam một cách mạch lạc, sâu sắc và sống động. Tác phẩm không đơn thuần là tập hợp sự kiện, mà là một bản trường ca lịch sử được viết bằng tâm huyết của một người vừa là sử gia, vừa là nhà văn, nhà nghiên cứu yêu nước.
Ngay từ tên gọi, Việt sử toàn thư đã cho thấy tham vọng của tác giả: viết một bộ sử đầy đủ, có chiều sâu, phản ánh trọn vẹn lịch sử nước Việt từ thuở Hồng Bàng dựng nước cho đến tận cận đại. Bộ sách trải dài từ thời kỳ các vua Hùng, các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, thời kỳ Bắc thuộc, các triều đại độc lập như Đinh, Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê, Mạc, Nguyễn… cho đến những biến động đầu thế kỷ XX. Mỗi triều đại đều được tác giả trình bày mạch lạc, phân tích kỹ lưỡng từ chính trị, xã hội, kinh tế cho đến văn hóa, quân sự và vai trò của các nhân vật lịch sử tiêu biểu.
Điểm nổi bật của Việt sử toàn thư là sự kết hợp giữa các nguồn sử liệu chính thống và dân gian, giữa tư liệu từ các sử gia phương Đông như Ngô Sĩ Liên, Lê Quý Đôn với cách tiếp cận phân tích, diễn giải theo lối hiện đại. Phạm Văn Sơn không dừng lại ở việc ghi chép các sự kiện mà còn lý giải nguyên nhân, hậu quả, phân tích những xung đột chính trị, những thay đổi trong cơ cấu xã hội và tư duy quốc gia. Bằng ngôn ngữ gần gũi, sắc sảo và lối trình bày có lớp lang, tác phẩm giúp người đọc không chỉ nhớ mà còn hiểu và cảm được lịch sử.
Với Việt sử toàn thư, Phạm Văn Sơn không chỉ tái dựng quá khứ, mà còn khơi dậy lòng tự hào dân tộc. Ông tôn vinh tinh thần bất khuất của dân tộc Việt Nam qua những cuộc kháng chiến oanh liệt, qua các triều đại với các vị vua, tướng tài đức. Đồng thời, ông cũng không né tránh việc chỉ ra những sai lầm, yếu kém của các giai đoạn lịch sử, từ đó giúp người đọc có cái nhìn toàn diện, công bằng và trưởng thành về quá khứ dân tộc.
Việt sử toàn thư không chỉ là tài liệu quý giá cho học giới, học sinh sinh viên mà còn dành cho bất kỳ ai quan tâm đến lịch sử Việt Nam. Nó khơi mở một con đường tiếp cận lịch sử không khô khan mà đầy cảm xúc và chiều sâu. Đây là một tác phẩm mà bất kỳ thư viện cá nhân nghiêm túc nào cũng nên có – như một biểu tượng của tinh thần học thuật, lòng yêu nước và trách nhiệm gìn giữ ký ức dân tộc.
Việt sử toàn thư không chỉ là cuốn sách sử, mà còn là minh chứng cho tâm huyết của một trí thức Việt Nam đối với lịch sử và tương lai đất nước.
