Zoo của Otsuichi là một tập truyện ngắn mang màu sắc kinh dị – tâm lý đặc trưng của văn học Nhật Bản đương đại, nơi cái chết, sự méo mó của cảm xúc và những ám ảnh tinh thần được kể lại bằng giọng văn lạnh, giản dị đến tàn nhẫn. Không dựa vào máu me hay những cú sốc trực diện, Otsuichi xây dựng nỗi sợ bằng cách len lỏi vào tâm trí nhân vật, để cái ác và nỗi cô độc tự bộc lộ qua những hành vi tưởng như rất đời thường.
Tập sách gồm nhiều truyện ngắn độc lập, mỗi truyện là một “chuồng thú” khác nhau trong “sở thú” mang tên con người. Điểm chung của các câu chuyện không nằm ở cốt truyện, mà ở bầu không khí u tối, nơi ranh giới giữa bình thường và bệnh hoạn gần như bị xóa nhòa. Nhân vật của Otsuichi thường là những con người trẻ tuổi, sống lặng lẽ, ít nói, mang trong mình những tổn thương sâu kín và một cách cảm nhận thế giới lệch pha với số đông.
Trong truyện Zoo, một trong những tác phẩm tiêu biểu của tập sách, nhân vật chính là một chàng trai mất đi người yêu trong một tai nạn tàn khốc. Không thể chấp nhận sự ra đi ấy, anh tìm đến công nghệ tái tạo cơ thể để “giữ” người yêu bên mình. Cô gái được hồi sinh không còn là con người đúng nghĩa, mà trở thành một sinh thể bị giam cầm, tồn tại giữa sống và chết. Nhân vật nam trong câu chuyện không được khắc họa như kẻ phản diện rõ rệt, mà như một con người bị nỗi đau và tình yêu méo mó dẫn dắt đến lựa chọn vô nhân tính. Câu chuyện đặt ra câu hỏi lạnh lùng về giới hạn của tình yêu và cái giá của việc chống lại quy luật tự nhiên.
Một truyện khác gây ám ảnh mạnh là Kazan no Onna (Người phụ nữ núi lửa), nơi nhân vật nữ mang trong mình vẻ ngoài dịu dàng nhưng ẩn giấu một nội tâm cực đoan. Cô yêu theo cách hủy diệt, sẵn sàng biến bản thân và người khác thành công cụ cho cảm xúc của mình. Otsuichi không giải thích hay biện minh, mà để hành vi của nhân vật tự nói lên sự đáng sợ của một tâm hồn bị cô lập quá lâu khỏi thế giới bình thường.
Trong So Far, câu chuyện được kể từ góc nhìn của một cậu bé sống bên cạnh người anh trai có biểu hiện bất thường. Người anh này không bộc lộ cảm xúc, không giao tiếp theo cách thông thường và dường như tồn tại ngoài mọi chuẩn mực đạo đức. Nhân vật cậu em vừa là người quan sát, vừa là nạn nhân tiềm tàng của sự lệch lạc ấy. Qua mối quan hệ gia đình tưởng như bình thường, Otsuichi phơi bày nỗi sợ sâu kín nhất: cái ác không đến từ bên ngoài, mà có thể tồn tại ngay trong những mối quan hệ ruột thịt.
Các nhân vật trong Zoo hiếm khi có đời sống xã hội rõ nét. Họ sống trong những không gian hẹp: căn phòng, bệnh viện, khu dân cư vắng lặng, hay chính thế giới nội tâm của mình. Sự cô lập này khiến cảm xúc của họ phát triển theo hướng cực đoan, nơi tình yêu dễ biến thành chiếm hữu, sự quan tâm hóa thành bạo lực, và nỗi cô đơn trở thành mảnh đất màu mỡ cho những hành vi phi nhân tính.
Điểm đặc biệt trong cách xây dựng nhân vật của Otsuichi là sự tiết chế. Ông không đào sâu phân tích tâm lý bằng lời lẽ triết lý, mà để nhân vật hành động một cách bình thản, thậm chí thờ ơ. Chính sự bình thản ấy tạo nên cảm giác rùng mình, bởi cái ác không gào thét, không biện hộ, nó tồn tại như một phần tự nhiên của thế giới được kể.
Zoo không phải là cuốn sách mang lại cảm giác giải trí dễ chịu. Nó giống như một chuyến dạo bước trong khu vườn tối, nơi mỗi câu chuyện là một chiếc lồng chứa đựng bản năng, tổn thương và mặt tối của con người. Otsuichi không lên án, cũng không cứu rỗi, ông chỉ lặng lẽ mở cửa cho người đọc nhìn thẳng vào những góc khuất mà ta thường cố tình né tránh.
