Lời Nói Dối Thứ Ba là tập cuối cùng trong bộ ba tiểu thuyết nổi tiếng của Agota Kristof, nối tiếp Cuốn Sổ Lớn và Bằng Chứng. Nếu hai tập trước đã dựng nên một thế giới khốc liệt, nơi ký ức và sự thật không ngừng va chạm, thì ở phần kết này, tác giả đẩy độc giả vào mê cung rối rắm hơn nữa của ngôn từ, ảo tưởng và bản ngã. Đây là cuốn sách khép lại nhưng cũng mở ra vô vàn ám ảnh, khiến cả bộ ba trở thành một chỉnh thể độc đáo trong văn chương thế kỷ XX.
Trong Lời Nói Dối Thứ Ba, nhân vật Lucas tiếp tục xuất hiện, nhưng câu chuyện giờ đây mang màu sắc của những mảnh ký ức vỡ vụn, đầy mâu thuẫn và biến dạng. Các sự kiện, con người, mối quan hệ được kể lại không theo một trật tự logic thông thường, mà giống như những trang nhật ký bị xé vụn rồi ghép lại ngẫu nhiên. Độc giả nhiều khi không phân biệt được đâu là sự thật, đâu là dối trá, đâu là ký ức cá nhân và đâu là sự tưởng tượng.
Cái tên Lời Nói Dối Thứ Ba đã phần nào hé lộ tinh thần của tác phẩm: sau những lớp sự thật và dối trá chồng chéo trong Cuốn Sổ Lớn và Bằng Chứng, giờ đây Kristof khẳng định rằng bản thân câu chuyện, bản thân ký ức đều có thể là một “lời nói dối”. Nhưng đó không phải là sự lừa dối vô nghĩa, mà chính là cách con người tồn tại và chống chọi với nỗi cô đơn, mất mát. Đôi khi, ta cần phải tự dựng nên những “lời nói dối” để có thể tiếp tục sống.
Văn phong của Kristof trong cuốn này càng tối giản và sắc lạnh hơn. Câu chữ dứt khoát, trần trụi, không trang sức, nhưng lại mở ra khoảng trống để độc giả tự suy ngẫm. Mỗi chương, mỗi đoạn giống như một mảnh gương, phản chiếu nhiều khả năng khác nhau của sự thật. Và chính sự phi tuyến tính ấy tạo nên một trải nghiệm đọc đầy thách thức: không còn một cốt truyện theo nghĩa thông thường, mà là hành trình lạc lối trong mê cung của trí nhớ và bản ngã.
Lời Nói Dối Thứ Ba không chỉ kết thúc bộ ba, mà còn làm sáng rõ hơn triết lý văn chương của Agota Kristof: con người sống trong những mảnh ký ức rời rạc, trong sự pha trộn giữa thực và ảo, và chính sự bất toàn đó mới là bản chất của đời sống. Bộ ba tiểu thuyết khi ghép lại đã trở thành một bức tranh toàn cảnh về chiến tranh, ký ức, sự tha hóa và khát vọng tìm kiếm căn tính.
Đây là một tác phẩm không dễ đọc, nhưng với những ai bước qua được, Lời Nói Dối Thứ Ba mang lại một trải nghiệm văn chương độc đáo, ám ảnh và day dứt, khiến người đọc phải suy nghĩ mãi về sự thật, dối trá và cách con người bấu víu vào ngôn từ để tồn tại.
